Lối sống của thanh niên thành phố – Nhận thức và hành động vì thành phố văn minh

Cuốn tiểu thuyết nổi tiếng “Thép đã tôi thế đấy” của nhà văn Nikolai A. Ostrovsky với nhân vật Pavel Corsaghin đã từng nói lên lý tưởng sống đẹp: “Cái quý nhất của con người ta là sự sống. Đời người chỉ sống có một lần. Phải sống sao cho khỏi xót xa, ân hận vì những năm tháng đã sống hoài, sống phí, cho khỏi hổ thẹn vì dĩ vãng ti tiện và hèn đớn của mình, để khi nhắm mắt xuôi tay có thể nói rằng: tất cả đời ta, tất cả sức ta, ta đã hiến dâng cho sự nghiệp cao đẹp nhất trên đời, sự nghiệp giải phóng loài người”.

Đoàn viên, thanh niên thăm và tặng quà cho mẹ Việt Nam Anh hùng – Ảnh: Tư liệu Thành Đoàn

Theo Từ điển Tiếng Việt, lối sống là “hình thức diễn ra của hoạt động đã trở thành ổn định, mang đặc điểm riêng” (*).

Lối sống hay phong cách sống, nếp sống là những nét điển hình, được lặp đi lặp lại và định hình thành phong cách, thói quen trong đời sống từ ăn, mặc, ở, đi lại, tái tạo giống nòi đến học hành, vui chơi, giao tiếp và thỏa mãn nhu cầu trí tuệ, thẩm mỹ… của cá nhân, nhóm xã hội, dân tộc, hay là cả một nền văn hóa. Lối sống của thanh niên chính là phương thức sống được thể hiện qua sự lựa chọn các hoạt động và cách thức thực hiện các hoạt động mang đậm dấu ấn cá nhân của thanh niên.      

Đến ngày 01/4/2019, dân số thành phố đạt hơn 8,99 triệu người, là địa phương đông dân nhất cả nước trong đó thanh niên chiếm trên 1/3 dân số của thành phố. Văn hóa, lối sống của thanh niên là nhân tố quyết định để xây dựng thành phố Hồ Chí Minh văn minh, hiện đại. Do vậy, xây dựng lối sống tích cực, hiện đại, lành mạnh, định hướng lý tưởng sống cho thanh niên nhằm phát huy tối đa vai trò của nguồn lực này đối với sự phát triển thành phố là nhiệm vụ quan trọng của Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh.

Trong truyền thống vẻ vang của Đoàn thanh niên Thành phố Hồ Chí Minh, tuổi trẻ thành phố đã tô thắm lá cờ Đoàn với phong trào “Ba sẵn sàng”, “Năm xung phong”, phong trào thanh niên “Lập thân, lập nghiệp” đến chiến dịch “Ánh sáng văn hóa hè”, các hoạt động học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh được tổ chức đã có tác dụng và ý nghĩa to lớn đối với định hướng lý tưởng sống đẹp cho thanh niên thành phố. Đặc biệt, việc định hướng lối sống đẹp của thanh niên thành phố được Thành đoàn Thành phố Hồ Chí Minh phủ sóng khắp các đối tượng thanh niên khác nhau như: “Kỳ nghỉ hồng” của thanh niên công nhân, “Hành quân xanh” của thanh niên lực lượng vũ trang, “Hoa phượng đỏ” dành cho học sinh phổ thông, chương trình “Tiếp sức mùa thi”, “Mùa hè xanh” dành cho học sinh, sinh viên. Lối sống đẹp ấy của thanh niên thành phố đã lan toả ra nhiều tỉnh thành trong cả nước và quốc tế.

Tuy nhiên, thanh niên thành phố đang đứng trước những đòi hỏi, thách thức mới đó là: Lối sống của thanh niên có nhiều biểu hiện tiêu cực: thanh niên sống buông thả bản thân, ích kỷ, thờ ơ, thiếu trách nhiệm với gia đình và xã hội, chạy theo lối sống thực dụng, thiếu trung thực…

Đoàn viên, thanh niên Thành phố xung kích phòng, chống dịch COVID-19  – Ảnh: Tư liệu Thành Đoàn

Thực trạng trên không phải quy kết rằng thanh niên thành phố hôm nay ít có lý tưởng cao đẹp như lớp thanh niên cách mạng giải phóng dân tộc, rằng thanh niên hôm nay quá vị kỷ, không có lối sống đẹp mà qua đó giúp Đoàn chúng ta hình dung được một bộ phận không nhỏ thanh niên thành phố đang thiếu vắng lý tưởng và giá trị sống cho tương lai. Và một khi thanh niên không tìm được ý nghĩa và giá trị sống đích thực sẽ dễ dàng lao vào những cuộc chơi vô bổ, muốn làm cái gì đó khác thường để thoát khỏi sự trống trải, nhàm chán, tìm kiếm bế tắc không lối thoát cho cuộc đời. Do vậy, Đoàn thanh niên thành phố với vai trò là một tổ chức chính trị xã hội cần phải nỗ lực hơn nữa, đổi mới hơn nữa cách thức định hướng lối sống đẹp cho đoàn viên thanh niên thành phố.

Trước tiên, phải cho Đoàn viên thanh niên chúng ta thấy rõ lối sống như thế nào được coi là lối sống đẹp? Sống đẹp là phải sống có lý tưởng, có bản lĩnh vững vàng, có đạo đức trong sáng, có mục đích rõ ràng và một nghị lực để phấn đấu đạt được mục đích đó. Chủ tịch Hồ Chí Minh là hiện thân lối sống cao đẹp. chính Người luôn quan tâm, đặt niềm tin, sự kỳ vọng rất lớn vào thế hệ trẻ. Ngày 17 tháng 8 năm 1947, nhân dịp Hội nghị Thanh niên Việt Nam, Bác Hồ đã viết trong “Thư gửi các bạn thanh niên” rằng: “Người ta thường nói: Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là do các thanh niên. Thanh niên muốn làm người chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại phải rèn luyện tinh thần và lực lượng của mình, phải làm việc để chuẩn bị cho cái tương lai đó”. Thanh niên là thế hệ làm chủ tương lai của đất nước, muốn xứng đáng vai trò làm chủ thì phải không ngừng học tập. Vì vậy, Bác rất quan tâm đến việc học tập, tu dưỡng, rèn luyện nâng cao trình độ của thanh niên. Bác chỉ rõ: “Nhiệm vụ chính của thanh niên, học sinh là học. Học để phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân, làm cho dân giàu, nước mạnh tức là để làm trọn nhiệm vụ người làm chủ nước nhà”.

Thứ hai, để phát huy vai trò của Đoàn trong việc định hướng lối sống cho thanh niên thì nên thành lập Câu lạc bộ thanh niên ở các đoàn cơ sở bởi đó là nơi tập hợp những thanh niên có cùng sở thích, nhu cầu, nguyện vọng, cùng nhau hoạt động để đạt được một mục đích nào đó. Câu lạc bộ không những đem lại quyền hưởng thụ văn hóa văn nghệ, quyền chia sẻ, quyền nghỉ ngơi, vui chơi giải trí tích cực cho thanh niên mà còn giáo dục, động viên, tổ chức thanh niên tham gia tự giác vào quá trình quản lý, sáng tạo và xây dựng đời sống văn hóa cơ sở; giúp thanh niên nâng nâng cao kiến thức về mọi mặt trong chuyên môn, trong học tập, lao động, công tác và trong giao tiếp hàng ngày.

 Thứ ba, giáo dục lối sống đẹp qua những tấm gương điển hình đó là những chiến sỹ công an nhân dân kiên cường ngày đêm đấu tranh với tội phạm, những gương bác sỹ trẻ tận tâm cứu người với phương châm “Lương y như từ mẫu”; những sinh, sinh viên nghèo vượt khó học giỏi; những anh nông dân làm kinh tế giỏi hay những doanh nhân trẻ thành đạt; những thanh niên sau cai tái hòa nhập cộng đồng tốt… giúp cho các giá trị tốt đẹp ấy có sức lan tỏa đến thanh niên.

Thứ tư, lối sống đẹp không phải tự nhiên mà có được; đó phải là kết quả của một quá trình giáo dục, học tập, rèn luyện và Đoàn thanh niên chúng ta là một mắt xích quan trọng trong quá trình ấy. Đoàn hãy hình thành cho thanh niên mình lý tưởng sống cao đẹp không phải nằm trong những ước mơ bay bổng, xa vời mà nhiều khi nó được thể hiện qua những việc bình dị nhất, vừa sức nhất, cụ thể nhất của thanh niên: bỏ rác đúng nơi quy định, xếp ghế gọn gàng sau mỗi buổi họp… Bởi qua kết quả hành động và việc làm thiết thực mới chứng minh được lòng yêu thương con người, ý thức tự giác của thanh niên.

Thứ năm, tổ chức Đoàn là người bạn của thanh niên nên thường xuyên lắng nghe, chia sẻ và đồng hành thường xuyên hơn mỗi khi thanh niên mình đang gặp phải từ thực tế cuộc sống. Cũng qua đó, giúp đoàn viên thanh niên bình tâm, lấy lại thăng bằng và nhìn nhận được các giá trị sống tốt mà bản thân mỗi đoàn viên thanh niên trước đây chưa nhận thức được do ảnh hưởng của môi trường sống phức tạp xung quanh mình hoặc đoàn viên thanh niên đôi khi chưa có đủ tự tin, đủ nghị lực vượt qua những khó khăn của bản thân.

Trong Báo cáo Chính trị tại Đại hội XIII của Đảng đã chỉ rõ: “Tăng cường giáo dục thế hệ trẻ về lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hoá, nâng cao lòng yêu nước, tự hào dân tộc, nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão, khát vọng vươn lên; nêu cao tinh thần trách nhiệm đối với đất nước, với xã hội; xây dựng môi trường, điều kiện học tập, lao động, giải trí, rèn luyện để phát triển lành mạnh, toàn diện, hài hoà cả về trí tuệ, thể chất và giá trị thẩm mỹ. Tạo động lực cho thanh niên xung kích trong học tập, lao động sáng tạo, khởi nghiệp, lập nghiệp; làm chủ các kiến thức khoa học, công nghệ hiện đại, phát huy vai trò quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.

Đoàn viên, thanh niên là nhân vật trung tâm của tổ chức Đoàn. Do vậy, với những ý kiến trên đây, mỗi Đoàn cơ sở cần tăng cường hơn nữa việc định hướng lối sống cho đoàn viên, thanh niên để tinh thần xung kích, tình nguyện vì cộng đồng trở thành ý thức thường trực của thanh niên thành phố mang tên Bác; để đoàn viên, thanh niên sống, làm việc theo hiến pháp và pháp luật, sẵn sàng đấu tranh với cái xấu, cái tiêu cực góp thêm tiếng nói, tiếp thêm sức mạnh chung tay hành động; cùng viết tiếp nên những trang lịch sử hào hùng về Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh suốt 91 năm hình thành và phát triển, xứng đáng là đội dự bị tin cậy của Đảng.

ThS. CHU THỊ HIỀN

Thành viên Ban Chủ nhiệm CLB Lý luận trẻ

Thành Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh

—-

(*) Hoàng Phê (2010), Từ điển tiếng Việt, Nxb Từ điển Bách khoa, Hà Nội, tr. 750.